อาคารสวนกุหลาบ

อาคารสวนกุหลาบ หรือ ตึกยาว เป็นอาคารเรียนหลังแรกของโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ซึ่งเคยใช้เป็นสถานที่จัดกิจกรรมระดับชาติหลายครั้ง เช่น การจัดงานศิลปหัตถกรรม สังคมนิทรรศน์ วิทยาศาสตร์สัมพันธ์ เป็นต้น และนับเป็นอาคารเรียนที่มีความยาวมากที่สุดในประเทศไทย

 

นอกจากนี้ สมาคมสถาปนิกสยาม ยังยกย่องให้เป็นอาคารอนุรักษ์ดีเด่น ประจำปี พ.ศ. 2543 ด้วย อนึ่ง สนามฟุตบอลของโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ซึ่งตั้งอยู่ด้านหน้าอาคาร ฝั่งด้านในโรงเรียน ยังเป็นสนามกีฬาแห่งชาติแห่งแรกของประเทศไทยด้วย

อาคารสวนกุหลาบ เริ่มก่อสร้างราวกลางปี พ.ศ. 2453 โดยมี หลวงราชายาสาธก มรรคนายก วัดราชบุรณราชวรวิหาร เป็นผู้ลงนามในสัญญาจ้าง และ นายเอง เลียงหยง เป็นผู้รับเหมา ใช้งบประมาณทั้งสิ้น 30,110 บาท เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี เสนาบดีกระทรวงธรรมการ เป็นประธานในพิธีเปิด และพิธีทำบุญโรงเรียน เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2454 โดยกรมศึกษาธิการ ทำสัญญาเช่า ซึ่งระบุให้จ่ายค่าเช่าแก่วัดราชบูรณะ ในอัตราร้อยละ 7.5 ของเงินลงทุน รวมค่าเช่าสงฆ์ 2,258.25 บาท ต่อปี เริ่มตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2454 และกำหนดส่งมอบอาคาร ในวันที่ 11 กรกฎาคม ปีเดียวกันนั้น

อาคารสวนกุหลาบ ก่อสร้างด้วยสถาปัตยกรรมยุโรปแบบนีโอคลาสสิก ซึ่งเป็นที่นิยมในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตัวอาคารทอดยาว ตามแนวถนนตรีเพชร ผนังอาคารด้านติดถนน ชั้นล่างเป็นแนวหน้าต่างโค้ง ส่วนชั้นบน ถอยร่นผนังเข้าไป อยู่หลังแนวซุ้มโค้งที่เป็นทางเดิน ช่องทางเข้าสู่โรงเรียน สร้างเป็นหลังคาจั่ว ตกแต่งด้วยปัลลาเดียนโมทิฟ ตามแบบของวิลลา ที่ออกแบบโดย อันเดรอา ปัลลาดีโอ

 

ผนังด้านภายในโรงเรียน เป็นแนวทางเดินซุ้มโค้ง (อาเขต) ยาวตลอดทั้งสองชั้น ตัวอาคารมีความยาวทั้งสิ้น 198.35 เมตร กว้าง 11.35 เมตร หลังคามุงด้วยกระเบื้องลอนสีเทา มี 37 ห้อง ชั้นบน 19 ห้อง ชั้นล่าง 18 ห้อง ภายในกั้นเป็นห้องขนาด 15×9 เมตร 1 ห้อง สลับกับห้องขนาด 7×9 เมตร 2 ห้อง ตลอดความยาวของอาคาร มีประตู 164 บาน มีหน้าต่าง 166 บาน มีบันได 12 แห่ง มีช่องลูกกรงไม้ 54 แห่ง

ปัจจุบันด้านล่างเป็นพิพิธภัณฑ์การศึกษาแห่งชาติ และด้านบนใช้เป็นห้องเรียน

(1418)