ไบโคนูร์คอสโมโดรม ( Baikonur Cosmodrome) หรือเรียกว่า ไทยูเรตัม ( Tyuratam) เป็นศูนย์ปล่อยอวกาศยานแห่งแรกและใหญ่ที่สุดของโลก ตั้งอยู่เขตทะเลทรายทุ่งหญ้าสเตปป์ของคาซัคสถาน ราว 200 กิโลเมตรทางตะวันออกของทะเลอารัล ทางเหนือของแม่น้ำเซียร์ ดาเรีย ใกล้กับสถานีรถไฟไทยูเรตัมไบโคนูร์คอสโมโดรม ตั้งอยู่ที่ความสูง 90 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล ศูนย์ดังกล่าวรัฐบาลรัสเซียได้เช่าจากรัฐบาลคาซัคสถาน (ปัจจุบันจนถึง ค.ศ. 2050) และอยู่ภายใต้การบริหารร่วมกันขององค์การอวกาศสหพันธรัฐรัสเซียและกองทัพอวกาศรัสเซีย
ศูนย์ถูกสร้างโดยสหภาพโซเวียตในช่วงปลายคริสต์ทศวรษ 1950 เป็นฐานปฏิบัติการโครงการอวกาศ ภายใต้โครงการอวกาศรัสเซียในปัจจุบัน ไบโคนูร์นยังคงเป็นศูนย์ที่คับคั่ง โดยมีภารกิจทางพาณิชย์ ทางทหารและทางวิทยาศาสตร์เกิดขึ้นจำนวนมากทุกปี
วอสตอก 1 ยานอวกาศที่มีมนุษย์โดยสารขึ้นไปด้วยลำแรกในประวัติศาสตร์ ถูกปล่อยขึ้นสู่อวกาศจากหนึ่งในฐานปล่อยของไบโคนูร์ ซึ่งปัจจุบันเป็นที่รู้จักกันว่า “กาการินส์สตาร์ท” ตามชื่อของนักบินคือ ยูริ กาการิน เช่นเดียวกับดาวเทียมดวงแรกของโลก ดาวเทียมสปุตนิก 1
(248)
