เม่นทะเล หรือ หอยเม่น เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังขนาดเล็ก อาศัยอยู่ในทะเลลึกไม่เกิน 5,000 เมตร ลักษณะโดยทั่วไปมีรูปร่างทรงกลมหรือรูปไข่ อวัยวะภายในห่อหุ้มด้วยเปลือก เป็นสารประกอบจำพวกแคลเซียม (calcareous skeleton) ต่อเป็นแผ่นเรียงเล็กทำให้ตัวดูหนาขึ้น ทั่วตัวปกคลุมด้วยหนามแหลมสั้นยาว มีตะขอแหลมหรือต่อมพิษอยู่ระหว่างหนาม
ปกติเป็นสัตว์เคลื่อนไหวช้า ไม่ดุร้าย มักเกาะกลุ่มใหญ่ตามพื้นทราย ซอกหิน แนวประการังและใต้ทะเลระดับลึกๆ พวกมันหากินเวลากลางคืน บางชนิดพบได้ในตอนกลางวัน ทำให้ผู้คนเสี่ยงต่อการบาดเจ็บจากหนามแหลมที่ทิ่มตำระหว่างทำกิจกรรมบนชายหาดและในทะเล
เม่นทะเลมีต่อมน้ำพิษอยู่สองชนิด คือ ต่อมน้ำพิษที่อยู่ที่ปลายหนามแหลม (spine) และต่อมน้ำพิษอยู่ในปุ่ม (pedicellariae) หนามแหลมมีฐานรูปถ้วยผูกติดกับปมแผ่นเปลือก ทำให้เคลื่อนไหวไปมาได้ทุกทิศทาง ส่วนหนามแหลมสั้นใช้สำหรับการเคลื่อนที่ เม่นทะเลส่วน ใหญ่มีหนามแหลมตันปลายมนกลม พิษของเม่นทะเลประกอบด้วยสารหลายชนิด ได้แก่ steroid glycosides, hemolysins, proteases, serotonin และ cholinergic มีเพียงไม่กี่ชนิดที่เป็นอันตรายต่อมนุษย์
ยกเว้นบางชนิด เช่น เม่นทะเลดำหนามแหลม (Diadema setosum) เป็นเม่นหนามยาวรอบตัว หนามข้างในกลวง ซึ่งหนามอาจจะยาวได้ถึง 30 เซนติเมตรหรือมากกว่านั้น เมื่อโดนทิ่มตำจะปวดแสบปวดร้อนอย่างมาก เนื่องจากหนามมีคุณสมบัติเปราะแตกง่าย ทำให้หักติดอยู่ใต้ผิวหนังหรือกล้ามเนื้อ หลังจากดึงออกแล้วอาการจะค่อยๆทุเลาลง แต่จะชาบริเวณที่ถูกตำ
และอีกชนิดหนึ่ง ชื่อ Toxopneustes pileotus มีต่อมพิษที่มีพิษรุนแรง มีลักษณะคล้ายดอกไม้ มีปุ่มพิษขนาดใหญ่เป็นก้านยาวยื่นไปนอกลำตัว ตรงปลายเป็นกระเปาะคล้ายดอกบัวตูมสามารถเปิดปิดได้ เวลาเปิดจะเห็นเป็น 3 แฉก คล้ายคีมปลายแฉกคม เป็นอาวุธใช้ต่อยและจับเหยื่อ เมื่อโดนต่อยจะมีอาการปวดรุนแรง แล้วจะทุเลาลงใน 15 นาที ต่อจากนั้นจะมีอาการชาขึ้นตามใบหน้า ลิ้น และหนังตา อาการปวดจะหายภายใน 1 ชั่วโมง แต่อาการชาจะมีต่ออีกหลายชั่วโมง ซึ่งหากได้รับพิษมากๆ จะปวดอย่างรุนแรง หน้ามืดเป็นลม ชาตามตัว เป็นอัมพาตตามกล้ามเนื้อส่วนต่างๆ ไม่มีเสียง หายใจติดขัดจนถึงแก่ความตาย
การป้องกันตัวจากเม่นทะเล คือการไม่เดินเข้าไปในบริเวณที่มีเม่นอยู่ชุกชุม เวลาเล่นน้ำหรือดำน้ำ คลื่นซัดไปมาอาจทำให้ไม่สามารถประคองตัวให้ห่างจากพวกมันได้ ดังนั้นพยายามอย่าเข้าไปใกล้หรือสัมผัส เนื่องจากหนามเม่นมีความแหลมคมมากพอที่จะแทงทะลุถุงมือเข้ามาในเนื้อได้
(674)
You must be logged in to post a comment.