ครก

ครก เป็นเครื่องครัวประเภทหนึ่ง ซึ่งใช้ในการทำอาหารประเภท น้ำพริก ส้มตำ หรืออาหารประเภทใดก็ตามที่ต้องการความแหลกครกที่ใช้กันในครัวเป็นเครื่องครัวที่มีลักษณะภายนอกเป็นกรวยยอดตัด 2 อันซ้อนกันโดยหันเอาฐานที่แคบกว่าเข้าประกบกัน ส่วนภายในเป็นเบ้าที่ค่อนข้างจะเป็นครึ่งทรงกลม ต้องมีการใช้คู่กับสาก

 

ส่วนครกกระเดื่องที่ใช้ตำข้าวเปลือกนั้นจะมีลักษณะที่ต่างออกไป กล่าวคือมีรูปร่างภายนอกเป็นทรงกระบอกสั้นป้อม มีรัศมีประมาณ 20 เซนติเมตร และมีความสูงประมาณ 40 เซนติเมตร ส่วนภายในนั้นจะเป็นเบ้าลึกยาวประมาณ 30 เซนติเมตร ตอนปลายเป็นครึ่งทรงกลม

 

ครกหิน เป็นครกที่ทำด้วยหินแกรนิต ซึ่งมีเนื้อแข็ง มักใช้ในการตำอาหารให้แหลก ใช้คู่กับสากที่ทำจากหินเช่นเดียวกัน ซึ่งแหล่งที่ทำครกหินกันมากได้แก่

ตำบลอ่างศิลา อำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี ซึ่งเป็นครกหินที่มีสีขาว และครกหินที่มีสีดำ ก็ผลิตมาจากอ่างศิลาเช่นเดียวกัน ต่างกันตรงที่ครกสีขาวเป็นครกที่ทำจากหินที่ได้จากในท้องถิ่น ส่วนครกสีดำเป็นครกที่ทำจากหินที่สั่งมาจากจังหวัดตาก

ตำบลบ้านสาง อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา ในสมัยแรกจะเป็นครกที่ทำจากหินทราย แต่เมื่อแหล่งหินทรายเริ่มหมด จึงได้มีการนำเอาหินแกรนิตจากตำบลแม่กา อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา มาใช้เพื่อผลิตแทน

 

ครกดินเผา ทำจากดินเผา มักใช้ในการตำอาหารเพื่อไม่ให้แหลกนัก เช่น ส้มตำ โดยใช้คู่กับสากที่ทำจากไม้ที่เกลากลึงให้เป็นรูปสาก

 

ครกกระเดื่อง ใช้สำหรับตำข้าว มีลักษณะที่แตกต่างคือใช้คู่กับกระเดื่องซึ่งทำด้วยไม้คานยาวเหมือนกับไม้กระดก ที่ปลายมีท่อนไม้ลักษณะคล้ายกับค้อน การใช้นั้นจะต้องกดที่ปลายอีกข้างหนึ่งแล้วค่อยปล่อยเพื่อให้ปลายที่รูปร่างคล้ายค้อนตกลงมากระแทกกับข้าวเพื่อให้แหลก

(2888)